De millimetermaffia

Wie in bus, trein of vliegtuig naar het toilet moet en ook maar enig besef van hygiëne heeft, zit al snel op hete kolen. Soms zelfs letterlijk.

Suizend over de snelweg kan de gemiddelde pendelaar het met wat bilspieroefeningen nog wel even uithouden tot zijn vinexwijk. Maar als u net Schiphol onder u weg heeft zien glijden, lijkt de sprankelend frisse toiletruimte van uw in The Big Apple gereserveerde hotelkamer ineens onbereikbaar.

Langzaam maar zeker begint het onvermijdelijke zich aan de reiziger op te dringen; de druk in de onderbuik nadert die van de atmosfeer in de cabine en dreigt deze te gaan overschrijden. De man neemt een dappere beslissing: hij worstelt zich uit de kleine stoel, schuifelt langs geërgerde hoofden naar het plastic hok dat eufemistisch ‘toilet’ wordt genoemd en sluit aan in de rij. Een voor een komen personen met deels opgeluchte, deels schuldige blikken tevoorschijn om zich snel en zo onopvallend mogelijk uit de voeten te maken.
Dat voorspelt weinig goeds. Zeker als er curry op het menu heeft gestaan.

Eindelijk is de reiziger aan de beurt. Hij is een forse man van bijna twee meter, en hij slaagt er slechts met veel moeite in zich naar binnen te werken. Adem in, omdraaien, deur op slot. Zijn bretels dwingen hem om eerst zijn overhemd uit te trekken. Maar dat is nagenoeg onmogelijk – hij stoot voortdurend zijn handen, vingers, hoofd en ellebogen. Het zweet breekt hem uit.
Dan valt tot overmaat van ramp zijn leesbril, die hij handig op het hoofd draagt, in de pot. Het feit dat de grond vol urine, wc-papiersnippers en ondefinieerbare troep ligt en het hok naar rotte aardappelen stinkt, lijkt even vergeten. Ook tijdens de afrondende werkzaamheden gooien de geringe afmetingen van het minuscule martelkamertje roet in het eten. ‘s Mans achterste is nagenoeg onbereikbaar voor zijn grote handen.

Enkele minuten later perst hij zich badend in het zweet weer naar buiten. De verontschuldigende blik in zijn ogen doet de wachtenden het ergste vrezen.

Nu denkt u misschien – ach, die leunstoelfilosoof heeft boter op zijn hoofd; die is zelf ook niet de magerste. Dat mag dan zo zijn – maar u bent gewaarschuwd: de millimetermaffia rukt op; in nieuwbouwhuizen, in restaurants, in treinen en bussen; overal waar ruimte bespaard kan worden, want ruimte is geld.

Zo bezocht ik onlangs een alleenwonende vriend die een ranzig hok in het oosten des lands voor een keurig appartement in hartje Den Haag had verruild. Lekker ruim, leuke keuken – en een reusachtige natte cel met een uitgestrekte loze ruimte.
Wat was daar de bedoeling van? Een kookeiland neerzetten? Onderverhuren? Een wc was welkom geweest en had voldoende plaats gehad, maar daar had de ongetwijfeld zeer geleerde ontwerper een andere ruimte voor verzonnen – ongeveer ter grootte van een bezemkast. Een vliegtuig-wc in je eigen huis. Je moet er maar opkomen. Of zouden ze het toilet inderdaad per ongeluk in de bezemkast…?

Wie zijn toch die Men in Black die van onze leefomgeving een poppenhuis willen maken; die doen alsof niemand langer is dan 1,75 m, geen hond tijdens een vliegreis meer dan 10 cm beenruimte nodig heeft en een aanrecht hoger dan 90 cm alleen wat voor beroepsbasketballers is? Waarschijnlijk hebben ze dezelfde opleiding genoten als de inkopers van kledingwinkels, waar men mij al sinds mijn puberteit weet te melden: ‘De grote maten zijn er al uit hoor – die vliegen altijd weg.’
En om nog even op die wc terug te komen: welke professoren hebben de sukkels laten afstuderen die vier vierkante meter nutteloze doucheruimte handiger vonden dan een paar decimeter extra bewegingsruimte om in het toilet je achterwerk te kunnen bereiken zonder dat je per ongeluk de wc-bril en je overhemd bevuilt?

Terwijl ik dit alles overweeg onder het genot van een biertje en we op het terras van hotel Schützen – waar je zelfs met gebogen rug niet kunt douchen – op de bestelde rösti wachten, legt het meisje van de bediening ons bestek op tafel. En dan blijkt dat er wel degelijk mensen bestaan die beseffen hoe belangrijk het is dat gebruiksartikelen een zinvol formaat hebben; met de vork en de lepel die hier liggen, kan probleemloos de tuin worden omgespit.

Niet dat ik een tuin heb, maar het zet je toch aan het denken…